KÖKLERİ FRANSA ORTAÇAĞINA KADAR DAYANSA DA, GÜNÜMÜZ MODERN TENİSİNİN BAŞLANGICI OLARAK 1800’LER İNGİLTERE’Sİ KABUL EDİLİR. O GÜNLERDEN BUGÜNE DE TENİS SPORU, KESKİN KURALLARIYLA VE BU KURALLARA BAĞLILIĞIYLA, ŞEHİRLİLEŞMENİN, MODERNLİĞİN, ZENGİNLİĞİN BİR SİMGESİ OLARAK ŞEKİLLENMİŞTİR.
Yaklaşık 2 yüzyıl boyunca dünya üzerinde oldukça yaygınlaşan ve sevilen bir spor kültürü haline gelen tenis için düzenlenen birçok turnuva var. 1896’dan bu yana (arada 60 yıl boyunca dışlansa da) yaz olimpiyatlarında da yer alıyor.
Bu yazımda, 1871 yılında İngiltere’de Wimbledon Tenis Turnuvası ile başlayan 4 büyük tenis turnuvasını yani Grand Slam turnuvalarını tanıtacağım. Grand Slam Uluslararası Tenis Federasyonu tarafından düzenlenen dört büyük tenis turnuvasından her birine verilen isimdir. Major (önemli) veya Slam turnuvalar olarak da isimlendirilen bu turnuvalar her sezonda gerçekleşir. “Grand Slam” terimi, aynı zamanda, bir sezon içinde yapılan bu dört büyük tenis turnuvasının hepsini aynı tenisçinin kazanması durumunu da ifade eder. Tenis 1896 tarihinden beri yaz olimpiyatlarında da oynanmaktadır. Grand Slam elde etmiş bir tenisçi, yaz olimpiyatlarında da şampiyon olursa “Golden Grand Slam” sahibi olur. Bu arada dünya üzerinde Golden Grand Slam unvanına sahip tek kişi, Alman tenisçi Steffi Graf’tır.
Grand Slam turnuvalarına katılan ilk Türk sporcu Nazmi Bari’dir. 1959 yılında Wimbledon’a, 1963 yılında da Amerika Açık’a katılan Nazmi Bari 2008 yılında vefat etmiştir. Maalesef ki, Nazmi Bari’den sonra, 2004 yılına kadar (41 yıl boyunca) Grand Slam turnuvalarına Türkiye’den katılım sağlanamamıştır. Bu yıldan sonra İpek Şenoğlu’nun Amerika Açık’a katılmasıyla birlikte, özellikle de 2010 yılından sonra, Türk tenisinde bir kıpırdanma olmuş, dünya standartlarının çok aşağısında kalmış olsak da, Grand Slam turnuvalarına katılım yönünde epey artış yaşanmıştır.
CENTİLMENLİK TURNUVASI ‘WIMBLEDON’
İlki 1868 yılında düzenlenen Wimbledon Tenis Turnuvası, yazılı olmayan centilmenlik ve nezaket kurallarıyla tam bir İngiliz aristokrasisi ürünüdür adeta. Bunları sıralamak gerekirse; oyuncular beyaz giymek zorundadırlar, oyuncuların korta giriş ve çıkışları belirli bir protokol dahilinde gerçekleşir, seyirciler ralli sırasında oyuncuların konsantrasyonunu bozmamak için kesinlikle ses çıkarmazlar ve aksi davranış çok büyük bir ayıp olarak algılanır, pazar günleri maç yapılmaz. Ve daha bunun gibi yüz yıldan fazla sürede uygulanan kurallarıyla, tipik bir İngiliz olarak gelenekçidir. Ayrıca Wimbledon, çim kortta oynanan tek Grand Slam turnuvasıdır. Turnuvayla gurur duyan İngilizler için Wimbledon uzun zaman ulusal mizah ve üzüntü konusu oldu. Tek erkeklerde 1936’da Fred Perry ve tek kadınlarda 1977’de Virginia Wade’den beri hiçbir İngiliz sporcu turnuvada şampiyonluk kazanamamıştı. Ancak 2013 Temmuz ayında yapılan turnuvada Andy Murray’in tek erkeklerde şampiyonluğu kazanmasıyla 77 yıllık tek erkekler şampiyonluğu özlemi son buldu.
EN SERT TURNUVA ‘AMERİKA AÇIK’
Her şeyiyle dopdolu, hareketli, canlı, ilgi çekici bir dünya şehri olan New York’un sanki başka bir ilgi odağına ihtiyacı yokmuş gibi duruyor. Fakat bu büyük metropol en eski ikinci Grand Slam tenis turnuvasına, Amerika Açık Tenis Turnuvası (US OPEN) adıyla, ev sahipliği yapıyor; hem de 1881’den beri. Her yıl Ağustos-Eylül ayında gerçekleştirilen turnuva (bu yıl 28 Ağustos-10 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek) 1978 yılından bu yana sert zeminde oynandığı için, en sert vuruşların, en zorlu çekişmelerin yaşandığı turnuvalardandır. Dolayısıyla seyir zevki ve heyecanı yüksektir. Turnuva, 1978’den bu yana “USTA Billie Jean King National Tennis Center”da düzenlenmektedir. Amerika Açık’ın final maçları ile seri başı mücadeleleri, bu merkezin Arthur Ashe Kortu’nda oynanmaktadır. Arthur Ashe Kortu, 22.547 kişilik kapasitesi ile en yüksek seyirci kapasiteli Grand Slam kortu olma özelliğini taşımaktadır. Kort, ismini Afro-Amerikan tenisçi Arthur Ashe’den almaktadır.
SEYİRCİ DOSTU TURNUVA ‘ROLAND GARROS’
Paris meşhur Eyfel Kulesi ile kocaman bir ikon, modaya yön veren merkezlerden biri, dünyanın bilinen en popüler aşk şehri. Tüm bu etiketleri Paris hak ediyor mu bilemiyorum ama bu şehir 1891’den bu yana tarihin en önemli tenis turnuvalarından birine, Fransa Açık Tenis Turnuvası’na ya da diğer adıyla Roland Garros’a ev sahipliği yapıyor.
Fransa Açık Tenis Turnuvası, orijinal ismi ile Tournoi de Roland-Garros (Roland Garros Turnuvası), her yıl Mayıs ayında Paris’te bulunan Stade Roland Garros’da düzenlenen, dört dünya Grand Slam tenis turnuvasından sezon içinde düzenlenen ikincisidir.
İlk olarak 1891 yılında düzenlenen turnuva, kronolojik olarak diğer Grand Slam turnuvaları olan Avustralya Açık’tan sonra, Amerika Açık ve Wimbledon’dan önce düzenlenmektedir. Fransa Açık, toprak (kil) zeminde oynanmaktadır. Adını, bir Birinci Dünya Savaşı pilotundan alan Stade Roland Garros’da düzenlenen turnuva, her yıl Mayıs ayının 3. haftası başlar (bu yıl 22 Mayıs-11 Haziran tarihleri arasında düzenlenecek) ve tüm Grand Slam turnuvaları gibi 2 hafta sürer. Fransa Açık, toprak kortta oynanan tek Grand Slam turnuvası olma özelliğini taşımaktadır. Toprak kortun özelliği nedeniyle topun diğer kort tiplerinden daha yavaş hareket etmesi, turnuvanın uzun maçlar ve uzun rallilerle ün yapmasına neden olmuştur. Melbourne uzak dünyanın ilgi çeken şehri, Victoria Eyaleti’nin başkenti, okyanus kıyısındaki yemyeşil bir dünya. Ayrıca, Avustralya Açık Tenis Turnuvası adıyla da “en seyirci dostu tenis turnuvasının” son sahibi. Son sahibi diyorum çünkü ilk düzenlendiği 1905’ten bu yana turnuva, Okyanusya’da farklı farklı şehirlerde ve ülkelerde gerçekleştirilmiş. Avustralya Açık, her yıl ocak ayında Melbourne Park’ta düzenlenen (bu yıl 16-29 Ocak tarihleri arasında düzenlenmiştir), dört dünya Grand Slam tenis turnuvasından ilkidir. Kronolojik olarak diğer Grand Slam turnuvaları olan Wimbledon, Fransa Açık (Roland Garros) ve Amerika Açık’tan önce düzenlenmektedir.
Avustralya Açık, plexicushion olarak adlandırılan sert zeminde oynanmaktadır. Amerika Açık’tan sonra en yüksek katılımlı ikinci tenis turnuvasıdır. Turnuva, “seyirci dostu” Grand Slam olarak bilinirken, özellikle 2000’li yıllarda her sezon, bir önceki yıl elde ettiği biletli izleyici rakamlarının üzerine çıktı. 1989’da Flinders Park’ın 2. yılında 287 bin olan seyirci, 1998’de 434 bin 807’ye, 2000’de 501 bin 251’e, 2006’da ise 550 bin 550’ye yükseldi. 2010’da 653 bin 860 kişi ile seyirci rekoru kırıldı.Ancak son dönemde seyirciler arasında artan gerginlikler yüzünden Tennis Australia’ya uluslararası federasyondan uyarı geldi. Avustralya Açık 2008’in 4. günü olan 17 Ocak 2008’de, Melbourne Park’a akın eden 62 bin 885 seyirci ise, tenis tarihinde bir turnuvaya tek günde gelen en yüksek seyirci olarak kayıtlara geçti. Bu yıl Avustralya Açık muhteşem finallere sahne oldu. Tek erkeklerde Roger Federer – Rafael Nadal finali ve tek bayanlardaki Serena Williams – Venus Williams finali adeta nefesleri kesti. Bu karşılaşmalarda, Roger Federer ve Serena Williams gülen taraflar oldular.
NOTLAR
AMERİKA AÇIK TENİS TURNUVASI’NIN ŞAMPİYONU İPEK SOYLU
2014 yılındaki Amerika Açık Tenis Turnuvası gençler kategorisi çift kadınlar maçında İsviçreli takım arkadaşı Jil Belen Teichmann ile birlikte çıktıkları final serisinde 5-7, 6-2’lik setlerden sonra süper tie-break setinde 10-7 üstünlük sağladıkları Belarus asıllı Vera Lapko ve Slovak asıllı Tereza Mihalikova çiftine karşı şampiyonluğun sahibi olmuşlardır. Soylu bu sonuçla Türk tenis tarihinde Grand Slam turnuvalarında bir kategoride şampiyon olan ilk Türk sporcu unvanına sahip olmuştur.
EN PRESTİJLİ GRAND SLAM TURNUVASI
Wimbledon, Londra’nın güneybatı-orta kesiminde yerleşmiş, küçük bir kasaba havasındaki semtidir. Ayrıca, kendi ismiyle anılan, dünyanın en eski, en prestijli tek Grand Slam turnuvasına da ev sahipliği yapar. Genellikle sakin olan bu bölge, her yıl turnuvanın düzenlendiği Haziran Temmuz ayının 2 haftası boyunca (bu yıl 3 -16 Temmuz arasında düzenlenecek) bambaşka bir hal alır.
GRAND SLAM TURNUVALARI VE TARİHLERİ:
» Avustralya Açık Tenis Turnuvası (Melbourne – Ocak)
» Fransa Açık Tenis Turnuvası (Paris – Mayıs, Haziran)
» Wimbledon Tenis Turnuvası (İngiltere/Wimbledon – Haziran, Temmuz)
» Amerika Açık Tenis Turnuvası (New York – Ağustos, Eylül)